Profielonderwijs in tijden van corona - 3: NLT, een vak dat je leert hoe COVID-19 werkt

Als er één leraar is die snapt hoe een pandemie ontstaat is het Mart Mojet wel. Mart is biochemicus en geeft nlt* op RSG Magister Alvinus in Sneek. Bij een terugblik begin maart met een examenklas, vertelde een van zijn leerlingen dat hij door een lessenserie van 2 jaar geleden nu precies snapt hoe virusverspreiding werkt. Direct pakte Mart de module uit de kast, en bouwde deze om naar de actualiteit. Niet alleen zijn eigen leerlingen profiteren hiervan, maar ook 20 andere nlt-scholen gebruiken deze module nu. Tijd voor een gesprek.

Als Mart Mojet een keer op stoom is, is hij niet te stuiten. Als een waterval cascadeert het gesprek van zijn studie natuurwetenschappen via zijn promotie biofysica (op de omzetting van licht in de ogen van vliegen) en zijn postdoc-research in Cambridge en London naar zijn landing in het voortgezet onderwijs. Het klinkt alsof hij daar eindelijk zijn bestemming heeft gevonden.

Minder stress door de jacht op onderzoeksopdrachten en -budgetten. Meer ruimte voor verbinding van zijn natuurwetenschappelijke kennis met de actualiteit en met de belevingswereld van jongeren. Na een wetenschappelijke carrière van 13 jaar bood het vak anw** hem daarvoor een prachtige bedding. Voeg daar een ervaren leermeester aan toe die hem de kneepjes van het leraarschap leerde, en je begrijpt hoe Mart zich heeft kunnen ontwikkelen tot een gedreven leraar en een van de voortrekkers van het steunpunt nlt in het Noorden.

Toen het vak anw werd afgeschaft, diende zich een nieuw vak aan: natuur leven en technologie. Net als anw, is nlt een leergebied op het snijvlak van verschillende vakken. Op zijn school, RSG Magister Alvinus in Sneek, wordt nlt veel gekozen. Een vak dat ook probeert aan te haken bij de actualiteit. Mart is gewend om lessenseries te evalueren. Toen een van zijn leerlingen hem herinnerde aan een module over virusverspreiding ging er een lichtje branden...

Natuurlijk! Die module bood prachtige aanknopingspunten met de corona-crisis. COVID-19 is een van de vele ‘zoönoses’ – ziektes die overspringen van dier op mens. Mart maakte deze 4/5 havo-module ook geschikt voor het vwo. Practicum-lessen werden vervangen door andere opdrachten. Bij nlt gaat het om inzicht. Niet alleen in de verspreiding van virussen (scheikunde en biologie), maar ook in atmosferische omstandigheden (aardrijkskunde en natuurkunde). En de RIVM- en CBS-publicaties koppelde Mart aan wiskunde. Wat is dat: ‘flattening the curve’? Zo leren leerlingen dat het bij statistiek niet draait om formules maar om significantie.

Mart mailde de andere nlt-scholen en is aangenaam verrast door de talloze enthousiaste reacties. Inmiddels gebruiken meer dan 20 scholen deze lessenserie, waarbij iedere school deze weer op zijn eigen manier aanpast. Zo werkt dat bij profielscholen: die leren van elkaar, zonder dat ze leerstof letterlijk kopiëren.

Het bevalt dus goed, dat afstandsleren? Mart Mojet: “Ik vind het moeilijk te zien of de uitleg overkomt. Je ziet minder snel of leerlingen vragen hebben, of ze er nog steeds bij zijn. Maar dit onderwerp spreekt natuurlijk wel erg aan. De lessen haken aan bij de actualiteit en dagen uit door het vakoverstijgende karakter.”

Hoe toets je of leerlingen het begrepen hebben? Mart: ”We laten hen een eindopdracht doen in plaats van een toets. In kleine groepen laten we leerlingen verschillende zoönoses analyseren - van bron via infectieroute naar de ontwikkeling tot een pandemie. De presentaties zijn binnenkort. Ik heb vooraf gezegd dat ik die zie als het topje van de ijsberg. Ik vraag door tot onder de waterspiegel. Hoe komen ze aan een bevinding? Waarop baseren ze een conclusie?” Is dat anders dan normaal? Mart: “Zeker. Ik vraag meestal consequent terug wat ze geleerd hebben. Nu ben ik gedwongen deze vorm van formatief toetsen te hanteren. Ik verwacht dat ook dit heel goed zal werken. Zo krijg je toch wel een goed idee of ze niet alleen maar dingen overgeschreven hebben.”

En nu? Vanaf 2 juni kunnen leerlingen weer naar school. Hoe gaan jullie daar mee om? Mart: “Wij gooien de boel nu niet radicaal om. De regio Noord gaat als eerste met vakantie. Het is dus maar voor een paar weken. Tot nu toe kwamen leerlingen die het nodig hadden ook al naar school. De onderbouw laten we deze drie weken naar school komen - voor zover dat gaat. De bovenbouw houdt afstandsonderwijs, tenzij leerlingen extra steun of structuur nodig hebben.”

Alles bij elkaar slaan Mart Mojet, de leerlingen en het vak nlt zich dapper door de corona-crisis heen. Allemaal leren ze er weer een hoop bij. Daarmee is de crisis nog niet bezworen. Maar ze zijn er tot nu toe ook niet slechter op geworden. En dat laatste is iets wat niet elke sector hen kan nazeggen...

Amsterdam/Sneek, 1 juni 2020
Pieter Hettema

Profielonderwijs in tijden van corona 1: Niet leren om te leren, maar leren om te leven

Profielonderwijs in tijden van corona 2: Bij Albert op de thee

* NLT staat voor natuur, leven en technologie en is een nieuw leergebied op het snijvlak van 6 bètavakken (wiskunde/statistiek, scheikunde, natuurkunde, biologie, informatica en aardrijkskunde) dat in de bovenbouw van inmiddels ca 170 vo-scholen gegeven wordt.

** anw (algemene natuurwetenschappen) is in 1998 tegelijk met de Tweede Fase als schoolvak ingevoerd in de bovenbouw van het havo en vwo. Sinds 2017 is anw geen verplicht vak meer en is het op veel scholen vervangen door nlt.